Connect with us

Sanskrit

Paryayvachi Shabd in Sanskrit for Class 10

Published

on

Paryayvachi Shabd

Paryayvachi Shabd in Sanskrit Language

नमस्कार! प्यारे दोस्तों आज के आर्टिकल में हम (Paryayvachi Shabd in Sanskrit for Class 10) संस्कृत के पर्यायवाची शब्द आपके साथ साझा करने जा रहे हैं जो कि परीक्षा में अक्सर पूछे जाते हैं इस पोस्ट के माध्यम से हमने लगभग उन सभी महत्वपूर्ण पर्यायवाची शब्दों को आपके लिए शेयर किए हैं जो की परीक्षा की दृष्टि से महत्वपूर्ण है

Can Read Also:-

संस्कृत व्याकरण में हिन्दी व्याकरण की तरह ही पर्यायवाची शब्द होते हैं। पर्याय का अर्थ होता है- समान। अतः समान अर्थ व्यक्त करने वाले शब्दों को पर्यायवाची शब्द (Synonym words) कहते हैं। इन्हें प्रतिशब्द या समानार्थक शब्द भी कहा जाता है। व्यवहार में पर्याय या पर्यायवाची शब्द ही अधिक प्रचलित हैं। विद्यार्थियों के अध्ययन हेतु पर्यायवाची शब्दों की सूची इस प्रकार है-

संस्कृत के पर्यायवाची शब्द || Paryayvachi Shabd In Sanskrit

संख्या संस्कृत शब्द पर्यायवाची
1. कमल राजीव, पुष्कर, सरसीरुह, अरविन्द, जलज
2. देवता अमरः, निर्जरः, देवः, तुरः आदित्यः
3. मछली झष, मीन, मत्स्य, अंडज, विसार, शकुली
4. ब्रह्मा आत्ममूः, सुरज्येष्ठः, पितामहः, हिरण्यगर्भः
5. पानी वारि, सलिल, जलम्, पय, जीवन, उदक, तोय
6. कामदेवः मदनः, मन्मयः, मारः, प्रद्युम्नः, कन्दर्य:
7. लक्ष्मी पद्मालया, पद्मा, कमला, त्री, हरिप्रिया
8. गरुडः तार्क्ष्यः, वैनतेयः, खगेश्वरः, नागान्तकः
9. शिवः शम्भु, पशुपतिः, महेश्वरः, शंकरः, चन्द्रशेखरः
10. पार्वती उमा, कात्यायनी, गौरी, हैमवती. शिवा, भवानी
11. गणेशः विनायकः, गणाधिपः, एकदन्तः, तम्बोदरः, गजाननः
12. इन्द्रः मरुत्वान्, मघवा, पुरन्दरः, वासवः, सुरपतिः
13. नारदः तुम्बुरू, भरतः, देवलः, देवर्षिः
14. अमृत पीयूषम्, सुधा, अमिय
15. अग्नि वैश्वानरः, वह्निः, धनञ्जयः, जातवेदा, पावकः
16. यमराजः धर्मराजः, परेतराट्, कृतान्तः, शमनः, कालः
17. वायुः गन्धवाहः, अनिलः, समीरः, मारुतः, समीरण
18. शीघ्रम् त्वरितम्, क्षिप्रम्, द्रुतम्, सत्वर, चपलम्
19. लगातार सतत, अनारत, अश्रान्त, अविरत, अनवरत
20. कुबेरः यक्षराट, धनदः, किन्नरेशः, नरवाहनः श्रीदः
21. आकाश व्योम, पुस्कर, अम्बर, गगन, अनन्त
22. दिशा दिक्, ककुप, काष्ठा, आशा, हरित्
23. मेघः वारिवाहः, बलाहकः, धाराधरः, जलधरः. घनः
24. विद्युत् शम्पा, ऐरावती, क्षणप्रभा. तडित्. चञ्चला
25. चन्द्रमा हिमांशु, चन्द्रः, विधुः, सुधांशु. मृगाङ्कः, शशधरः
26. चाँदनी चन्द्रिका, ज्योत्स्ना, कौमुदी
27. नक्षत्र ऋक्षम्, भं, तारा, तारका, उडु
28. सूर्यः सूरः, आदित्यः, प्रभाकरः, भानु, सविता
29. किरण रश्मि, करः, उस, घृणि, मरीचि
30. काल समयः, दिष्टः, अनेहा
31. दिवसः घसः, दिनम्, अहन्. वासरः
32. रात शर्बरी, निशा, रात्रि, क्षणदा, विभावरी, रजनी
33. पाप पङ्कः, पाप्मा, किल्विषः, कल्मषः, अंहस्, दुष्कृतम्
34. पुण्य धर्मम्, श्रेयम्, सुकृतम्, वृषः
35. हर्ष प्रीति, प्रमदः, प्रमोदः, आमोदः, शातम्, सुखम्
36. कल्याण श्वस्, श्रेयस्, शिव, भद्रं, मङ्गलं, भव्यम्, कुशलं
37. भाग्य दैवमा, दिष्टम्, भागधेयम्, नियति, विधिम्
38. प्राणी चेतन, जन्मी, जन्तुः, जन्युः, शरीरी चित्त,
39. मन चेत, हृदय, स्वान्त, मानस, मनस्
40. बुद्धि मनीषा, धी, प्रज्ञा, मति, प्रेक्षा, चेतना
41. संदेह विचिकित्सा, संशय, द्वापरः
42. स्वीकारना प्रतिज्ञानम्, नियम, आश्रव, अङ्गीकारः
43. मोक्ष मुक्ति, कैवल्य, निर्वाण, अपवर्गः
44. काला रंग कृष्णः, नीलः, असितः, श्यामः, श्यामलः, मेचकः
45. सरस्वती वाणी, ब्राह्मी, भारती, भाषा, गी, वाक्
46. बोली व्याहारः, उक्ति, लपित, भाषित, वचन, वचस्
47. समाचारः वार्ता, प्रवृत्ति, वृत्तान्तः, उदन्तः
48. निन्दा अवर्ण, आक्षेप, निर्वाद, परीवाद, उपक्रोशः
49. शब्द निनादः ध्वनिः, ध्वानः, रवः, निर्घोषः
50. नृत्य नटन, नाट्य, लास्य, नर्तन
51. अपमान अनादरः, परिभव, रीठा, अवमानना, अवज्ञा, अवहेलन
52. लज्जा मन्दाक्ष, त्रपा, व्रीडा, ही
53. क्रोध कोपः, अमर्षः, रोषः, प्रतिधा
54. इच्छा काङ्क्षा, स्पृहा, ईहा, वाञ्च्छा, लिप्सा, मनोरथः
55. कपट व्याज, दम्भ, उपधि, कैतवम्, निकृति
56. खेल कौतूहल, कौतुक, कुतुक, कुतूहलम्
57. निद्रा शयन, स्वाप, स्वप्न, संवेशः
58. स्वभाव संसिद्धि, प्रकृति, स्वभावः, निसर्गः
59. उत्सव क्षणः, उद्धर्षः, महः, उद्धवः
60. विवर कुहर, शुषिर, बिल, छिद्र, रन्ध्र, वपा
61. साँप सर्पः, भुजंगः, अहिः, विषधरः, चक्री, व्याल
62. नरक नारकः, निरयः, दुर्गति.
63. समुद्र सिंधु, पारावारः, रत्नाकरः, सागरः
64. विष्णु नारायणः, दामोदरः. गोविन्दः, गरुड़ध्वजः
65. स्वर्गः नाकः, सुरलोकः, देवलोकः, त्रिशालयः
66. नदी तटिनी, शैवालिनी, निम्नगा, आपगा, सरिता
67. गंगा विष्णुपदी, जह्नतनया, भागीरथी, त्रिपथगा
68. यमुना कालिन्दी, सूर्यतनया, शमनस्वसा
69. नर्मदा रेवा, सोमोद्भवा, मेकलकन्यका
70. असुरः दैत्यः, दनुजः, दून्द्रारिः, दानवः, राजतः

 

Continue Reading
Click to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Sanskrit

संस्कृत में महीनों के नाम || All Month Name In Sanskrit

Published

on

All Month Name In Sanskrit

All Month Name In Sanskrit: हिंदी महीनों को विक्रमी संवत में गिना जाता है जिसका प्रारंभ 58 ईसा पूर्व में हुआ था।12 महीनों का 1 वर्ष और 7 दिन का 1 सप्ताह का प्रचलन विक्रम संवत से प्रारंभ हुआ था । हिंदी वर्ष का प्रारंभ चैत्र मास से माना जाता है जोकि फाल्गुन मास में खत्म होता है । इस लेख में हम वर्ष के 12 महीनों के नाम संस्कृत भाषा में आप के साथ शेयर कर रहे हैं जो कि इस प्रकार है।

Month Name In Sanskrit Language

अंग्रेजी में नामसंस्कृत में नाम
मार्च-अप्रैलचैत्र:
अप्रैल-मईवैशाख:
मई-जूनज्येष्ठ:
जून-जुलाईआषाढ़:
जुलाई-अगस्तश्रावण:
अगस्त-सितम्बरभाद्रपद:
सितम्बर-अक्टूबरआश्विन:
अक्टूबर-नवम्बरकार्तिक:
नवम्बर-दिसम्बरमार्गशीर्ष:
दिसम्बर-जनवरीपौष:
जनवरी-फरवरीमाघ:
फरवरी-मार्चफाल्गुन:

इन्हें भी पढ़ें :-

Can Read Many More Sanskrit Essay
Essay on Science in Sanskrit for Class 10 Click Here  
Diwali Essay in Sanskrit for Class 10 Click Here
Essay on Sadachar in Sanskrit for Class 10 Click Here
Essay on Sanskrit Language in Sanskrit Click Here
Kalidas Nibandh in Sanskrit for Class 10 Click Here
Essay on Holi in Sanskrit for Class 10th Click Here
Continue Reading

Sanskrit

संस्कृत भाषा में अवकाश हेतु प्रार्थना पत्र| Application For Sick Leave In Sanskrit

Published

on

Application For Sick Leave In Sanskrit

Application For Sick Leave In Sanskrit: भारतीय संस्कृति की विरासत का प्रतीक संस्कृत भाषा जिसे देव भाषा के रूप में भी जाना जाता है यह भारत व विश्व की सबसे प्राचीनतम भाषाओं में से एक है।दुनिया भर में सिर्फ संस्कृत ही एक ऐसी भाषा है जो पूरी तरह से सटीक है। 

इस आर्टिकल में हम संस्कृत भाषा में अवकाश हेतु प्रार्थना पत्र आप के साथ शेयर कर रहे हैं जो कि स्कूल के विद्यार्थियों के लिए उपयोगी है।

संस्कृत भाषा में अवकाश हेतु प्रार्थना पत्र (Sick Leave Application In Sanskrit)

सेवायाम्

             श्रीमन्तः प्रधानाचार्य महोदयः, 

             राजकीय उच्चतर माध्यमिक विद्यालयः,    

              इन्दौरनगरम्, मध्यप्रदेश:

विषय : अवकाशार्थं प्रार्थनापत्रम्

महोदयाः,

           ‘सविनयं निवेदनतम् अस्ति यद अहम अथ सहसा ज्वरपीडितः अस्मि। अतः विद्यालयम् आगन्तुम् असमर्थः अस्मि। कृपया मम पञ्चदिवसानां अवकाश स्वीकुर्वन्तु ।

दिनाङ्क   10/03/2022                                                                           भवदीयः शिष्य: रामः  

                                                                                                        कक्षा अ ब … .. वर्ग:  

Read More:-

संस्कृतभाषायाः महत्त्वम् निबंध || Essay on Sanskrit Bhasha Mahatva In Sanskrit

Continue Reading

Sanskrit

संस्कृतभाषायाः महत्त्वम् निबंध || Essay on Sanskrit Bhasha Mahatva In Sanskrit

Published

on

By

Sanskrit Bhasha Mahatva Nibandh For Class 10th

Sanskrit Bhasha Mahatva Nibandh For Class 10th :देश की सबसे प्राचीनतम भाषाओं में से एक माने जाने वाली संस्कृत भाषा का प्रयोग प्राचीन काल से भारतीय संस्कृति में किया जा रहा है । यहां पर हम कक्षा दसवीं के विद्यार्थियों के लिए संस्कृत भाषा में निबंध शेयर कर रहे हैं जो कि संस्कृत भाषा के महत्व पर आधारित है।

संस्कृतभाषायाः महत्त्वम् निबंध

[1] संस्कृतभाषा विश्वस्य सर्वासु भाषासु प्राचीनतमा सर्वोत्तमसाहित्यसंयुक्ता अस्ति।

[2]  संस्कृता परिशुद्धा व्याकरणसम्बन्धिदोषादिरहिता संस्कृतभाषेति निगद्यते।

[3]  प्राचीने समये एषैव भाषा सर्वसाधारणा आसीत् ।

[4]  सर्वे जना: संस्कृतभाषाम् एव वदन्ति स्म । 

[5] एषा एव अस्माकं पूर्वजानाम् आर्याणां सुलभा, शोभना, गरिमामयी च वाणी।

[6]  संस्कृतभाषायामेव विश्वसाहित्यस्य सर्वप्राचीनग्रन्थाः चत्वारो वेदाः सन्ति येषां महत्त्वमद्यापि सर्वोपरि वर्तते।

[7] जीवनस्य सर्वसंस्कारेषु संस्कृतस्य प्रयोग: भवति । 

[8]  भारतीय गौरवस्य रक्षणाय एतस्याः

[9] प्रसारश्च सवैरेव कर्त्तव्यः। 

[10] अधुनाऽपि सङ्गणकस्य कृते संस्कृतभाषा अति उपयुक्ता अस्ति । 

[11] संस्कृतभाषैव भारतस्य प्राणभूताभाषा अस्ति ।

[12] भास-कालिदास-अश्वघोष-भवभूति-दण्डि-सुबन्धु-बाण-जयदेव प्रभृतयो महाकवयो नाटकाराश्च संस्कृतभाषायाः एव। 

[13] राष्ट्रस्य ऐक्यं च साधयति । 

Read More:-

Essay on Raksha Bandhan in Sanskrit || for Class 10th

Eassy-on-Environment-in sasnkrit

Continue Reading

Trending